ႏိုင္ငံတကာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အစီရင္ခံစာ ျမန္မာ့အေျပာင္းအလဲကို ခ်ီးက်ဴး ~ YaWai (ပိုင္စိုးသူ)

ျပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အတြင္း ကမၻာ့ႏိုင္ငံေတြအၾကား ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံနဲ႔ တူနီးရွားႏိုင္ငံ သံုးႏိုင္ငံမွာ သတင္း မီဒီယာဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈနဲ႔ လြတ္လပ္မႈေတြ အဓိက ေအာင္ျမင္ တိုးတက္မႈေတြ ျမင္ခဲ့ရတယ္လို႔ Freedom House လူ႔အခြင့္အေရး အဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ ဒီကေန႔အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ကမၻာအ၀ွမ္း သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ က်ဆင္းလာမႈအေျခအေနဟာ အခု ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္္မွာေတာ့ တန္႔သြားခဲ့တယ္လို႔ ၀ါရွင္တန္အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ရဲ႕ ဒီအစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။
ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕မွာ တိုးတက္မႈေတြ ျမင္ရေပမယ့္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံအေျခအေနေတြ ၿခံဳငံု သံုးသပ္ရင္ေတာ့ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ေတြမွာ ေမွးမိွန္ေနတုန္းပဲလို႔ အဲဒီ အစီရင္ခံစာ ေဖာ္ျပတဲ့အေၾကာင္း ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ Suzanne Presto က သတင္းေပးပို႔ပါတယ္။ World Press Freedom ႏိုင္ငံတကာ သတင္းလြတ္လပ္ ခြင့္ေန႔မွာ ထုတ္ျပန္တဲ့ ဒီ အစီရင္ခံစာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ေတာ့ ကိုသားညြန္႔ဦးက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္း သိသာထင္ရွားတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္လာတာနဲ႔ အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ အရင္ကထက္ တိုးတက္လာတာကို အခုႏွစ္ Freedom House အဖဲြ႔ရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အစီရင္ခံစာမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အဆိုးဆံုး အေျခအေန အမွတ္ ၁၀၀ မွာ အရင္ ၉၄ မွတ္ရေနရာကေန အခု ႏွစ္အစီရင္ခံစာမွာ ၈၅ မွတ္အထိ ေလွ်ာ့က်ၿပီး အေျခအေန တိုးတက္လာတာ အသိအမွတ္ျပဳခံရတာျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏို္င္ငံတြင္းမွာ အက်ဥ္းခ်ေနရတဲ့ ဘေလာဂါေတြ ျပန္လြတ္လာတာ၊ အစိုးရရဲ႕ဆင္ဆာ တင္းၾကပ္မႈ ေလွ်ာ့ပါးလာတာ၊ သတင္းေထာက္ေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ တိုက္ခိုက္မႈေတြ နည္းလာတာ၊ ႏိုင္ငံ တြင္း ပုဂၢလိက သတင္းမီဒီယာေတြ မ်ားလာတာနဲ႔ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာ သတင္းမီဒီယာေတြ ျပည္တြင္းကို သြားေရာက္သတင္းယူခြင့္ရတဲ့ အေျခအေနေတြကို ေဖာ္ျပၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေန ပိုတိုးလာတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေရးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ကမၻာႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉၇ ခုႏွစ္ကို ေစာင့္ၾကည့္ အမွတ္ေပးထားရာမွာ ျမန္မာနိုင္ငံဟာ ၁၈၇ ေနရာမွာရိွေနၿပီး သတင္း လြတ္လပ္ ခြင့္ မရိွဘူးဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံစာရင္းထဲမွာ ပါေနဆဲပါ။ အာရွ ပစိဖိတ္ေဒသမွာဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာေအာက္မွာ တ႐ုတ္နဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားပဲ ရိွပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာမွာေတာ့ အာရပ္ေႏြဦးလႈပ္ရွားမႈေတြေၾကာင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ တိုးလာတဲ့ ႏို္င္ငံေတြ ရိွသလို ဒီ ေတာ္လွန္ေရးမ်ဳိး ျဖစ္မွာစိုးၿပီး ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ျခယ္မႈေတြေၾကာင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ပိုနည္း လာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြလည္း ရိွတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ေထာက္ျပပါတယ္။ ဥပမာ- သတင္းလြတ္ လပ္ခြင့္ တိုးတက္လာမႈ သိသိသာသာျမင္ရတဲ့ သံုးႏိုင္ငံထဲ ျမန္မာနဲ႔အတူ ေဖာ္ျပခဲ့ရတ့ လစ္ဗ်ားနဲ႔ တူနီးရွားတို႔ ကေတာ့ အာရပ္ေႏြဦးအရိွန္ေၾကာင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အားေကာင္းလာတဲ့ နိုင္ငံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
တ႐ုတ္၊ ဇင္ဘာေဘြ၊ အီသီယိုပီယားစတဲ့ ႏို္င္ငံေတြမွာေတာ့ အာရပ္ေႏြဦးအရိွန္ေၾကာင့္ အာဏာပိုင္ ေတြက စိုးရိမ္မႈနဲ႔အတူ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ပိုၿပီး အေမွာင္ခ်ခံရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘာပဲ ေျပာေျပာ ဒီႏွစ္ကို ၿခံဳ သံုးသပ္ၾကည့္ေတာ့ ႏုိင္ငံတကာမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ က်ဆင္း လာတဲ့အရိွန္ဟာ အခု ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္း တစံုတရာတန္႔သြားတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္တဲ့ Freedom House အဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ လြတ္လပ္စြာေဖာ္ထုတ္ခြင့္ဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမႈ မန္ေနဂ်ာ Courtney Radsch က ေျပာပါတယ္။
“တကမၻာလံုးမွာ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ေတြ က်ဆင္းလာေနတဲ့ အေျခအေနတခုလံုးမွာ အခုႏွစ္ေတာ့ ရွစ္ႏွစ္အတြင္း ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္နဲ႔ အေျခအေန ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းတြင္း အျဖစ္အပ်က္ေတြေၾကာင့္ တိုးတက္မႈ အတန္ငယ္ေတြ႔ရပါတယ္။ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ မရိွ သတ္မွတ္ခံထားရတဲ့ လစ္ဗ်ား၊ တူနီးရွား၊ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံေတြဟာ အခုေတာ့ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ တစိတ္တပိုင္းရိွတဲ့ ႏုိင္ငံေတြအဆင့္ကို ေရာက္သြားပါတယ္။ ဒါဟာ အေတာ္ေလး သိသာတဲ့ေျပာင္းလဲမႈပါ။ ဖိႏွိပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ကေန ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ျမန္မာႏို္င္ငံလို အေျခအေနမွာလည္း တိုးတက္ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။”
ႏွစ္စဥ္ထုတ္ျပန္တဲ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အစီရင္ခံစာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြမွာ Radsch က ေျပာသြားတာပါ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉၇ ႏိုင္ငံကို ေလ့လာသံုးသပ္ၿပီး သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ရိွတဲ့ႏိုင္ငံ၊ တစိတ္တပိုင္းပဲ လြတ္လပ္ခြင့္မရိွတဲ့ႏိုင္ငံ၊ လြတ္လပ္ခြင့္မရိွတဲ့ ႏိုင္ငံဆိုၿပီး အုပ္စုသံုးစု ခဲြထားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အစီရင္ခံစာထဲမွာေတာ့ ျမန္မာ၊ လစ္ဗ်ား၊ တူနီးရွားႏိုင္ငံေတြက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖိႏွိပ္ခံ ထားရတဲ့ သတင္းမီဒီယာအေေျခအေနေတြဟာ သိသိသာသာ တိုးတက္လာတာကို ျမင္ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
လစ္ဗ်ားနဲ႔တူနီးရွားမွာေတာ့ အစီရင္ခံစာထုတ္တဲ့ ၃၂ ႏွစ္ကာလအတြင္း မႀကံဳစဖူးေအာင္ စံျပ တိုးတက္မႈ ကို ေတြ႔ရတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ကမၻာလူဦးရည္နဲ႔ယွဥ္ရင္ေတာ့ တကမၻာလံုးက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေျခအေနဟာ အားရစရာေတာ့ မရိွဘူးလို႔ Radsch က ေျပာပါတ္။
“ ကမၻာလူဦးရည္ကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေတြ႔ရိွခ်က္ေတြက အေတာ္ေလး ေၾကာက္စရာေကာင္းေနပါ တယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ရိွတဲ့ႏိုင္ငံ၊ မိမိဆႏၵကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္ ရိွတဲ့ႏုိင္ငံ၊ သတင္း မီဒီယာဒေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးေလာင္းရပ္ေအာက္က လြတ္ကင္းစြာ ရပ္တည္ႏုိင္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြ မွာ ေနတဲ့သူေတြကိုၾကည့္ရင္ ကမၻာလူဦးေရရဲ႕ ၁၄.၅ ရာခုိင္ႏႈန္းပဲ ရွိွပါတယ္။ ဒါဟာ အေတာ္ေလးကို စိတ္အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္စရာ ေကာင္းပါတယ္။”
အစီရင္ခံစာမွာေတာ့ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းနဲ႔ ေျမာက္အာရိကေဒသက ႏို္င္ငံေတြမွာ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အထင္ရွားဆံုးေအာင္ျမင္မႈေတြ ရခဲ့ေပမယ့္ က်န္ကမၻာ့ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ဆိုး၀ါးေနဆဲလို႔ သံုးသပ္ထားပါတယ္။ အာရွ ပစိဖိတ္ေဒသမွာေတာ့ ျမန္မာအျပင္ ထိုင္း၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ အင္ဒိုနီးရွား စတဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္တိုးတက္လာေပမယ့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ေျမာက္ ကိုရီယားႏိုင္ငံ အေျခအေနကေတာ့ ဆိုး၀ါးေနဆဲလို႔ သံုးသပ္ပါတယ္။
တ႐ုတ္မွာေတာ့ အင္တာနက္သံုးစဲြမႈေတြအေပၚ ဖိႏွိပ္မႈေတြ တိုးလာတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခု အစီရင္ခံစာ ကိုေတာ့ တႏိုင္ငံခ်င္းရဲ႕ ဥပေဒစိုးမိုးမႈ၊ မီဒီယာေတြအေပၚ ႏိုင္ငံေရးစြတ္ဖက္မႈ၊ သတင္းေထာက္ေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္မႈသတင္းေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး ျပဳစုထားတာျဖစ္ပါတယ္။

VOA မွ ျဖစ္သည္။

These icons link to social bookmarking sites where readers can share and discover new web pages.