"အက်ဳံးမ၀င္လို႔ အက်ံဳးမ၀င္ေၾကာင္း ျပန္ၾကား/ေျဖၾကားမႈမ်ား ကို တိုင္ၾကားသူမ်ား နားလည္ေအာင္ ရႇင္းလင္းရတာ အခ်ိန္ေပးရပါတယ္" ဆိုတဲ့ ေဒၚစန္းစန္း(အဖြဲ႔၀င္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရႇင္) ႏႇင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း ~ YaWai (ပိုင္စိုးသူ)

ျမန္မာႏိုင္ငံ အမ်ဳိးသား လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရႇင္(Myanmar National Human Rights Commission, MNHRC) ကို ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔မႇာ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖြဲ႔၏ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတက ဖြဲ႔စည္းေပးခဲ့ပါသည္။

နယ္ေျမေဒသ မၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ေနရာက တိုင္ၾကားလႊာေတြ တက္လာရင္ ေကာ္မရႇင္က သြားေရာက္ဖို႔ လိုအပ္ေပမယ့္ သြားဖို႔ အဆင္မေျပတာမ်ဳိးလည္း ရႇိပါတယ္

ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပါ ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ မူလအခြင့္အေရးမ်ားကို ျမႇင့္တင္ေရးႏႇင့္ ကာကြယ္ေရးတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ရန္အလို႔ငႇာ ဖြဲ႔စည္းေပးေသာ အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ပထမဆံုး ဖြဲ႔စည္းလိုက္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရႇင္၏ လုပ္ငန္းတာ၀န္ ေဆာင္ရြက္ေပးမႈမ်ားအား သိလိုသျဖင့္ ေကာ္မရႇင္အဖြဲ႔၀င္တစ္ဦးႏႇင့္ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
ေမး - ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရႇင္ စတင္တည္ေထာင္စဥ္က လက္ရႇိအခ်ိန္ထိ တိုင္ၾကားစာ လက္ခံရရႇိမႈအေျခအေနကို သိလိုပါတယ္။

ေျဖ - သႀကၤန္ မပိတ္ခင္အခ်ိန္အထိ တိုင္ၾကားစာေပါင္း ၂၀၉၄ မႈ လက္ခံရရႇိပါတယ္။ ဒီအထဲကမႇ အမႈေပါင္း ၁၃၂၂ မႈကို လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မ႐ႇင္ တိုင္ၾကားစာမ်ား စိစစ္ေရး အစည္းအေ၀းမ်ားထိုင္ၿပီး စိစစ္ၿပီး အမႈေတြကို သက္ဆိုင္တဲ့အဖြဲ႔နဲ႔ လူပုဂၢိဳလ္ေတြဆီကို အေၾကာင္းၾကားျခင္း၊ ျပန္ၾကားစာ ေပးပို႔ျခင္းတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး -ေကာ္မရႇင္ကေန အဓိက ေဆာင္ရြက္ေပးမႈအပိုင္းကို သိလိုပါတယ္။

ေျဖ - အဓိက ကေတာ့ တိုင္ၾကားလႊာေတြကို လက္ခံတဲ့ဌာန ရႇိပါတယ္၊ ဒီဌာနက ၀န္ထမ္းေတြက တိုင္ၾကားစာေတြကို ေကာ္မရႇင္က သတင္းစာမႇာ ေၾကာျငာထားတဲ့ အခ်က္ေတြအတိုင္း ျပည့္စံု/မစံုစစ္ေဆးၿပီး အမႈမ်ားကို စာရင္းဇယား ေရးသြင္းပါတယ္။ အမႈအမႇတ္ တပ္ပါတယ္၊ စာတိုက္ကလာရင္ေတာ့ လက္မႇတ္ေရးထိုးယူၿပီး၊ လူကိုယ္တိုင္လာပို႔ရင္ လက္ခံျဖတ္ပိုင္း ျပန္ေပးပါတယ္၊ တိုင္ၾကားလႊာေတြကို ၂၀၀၈ ခုႏႇစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အခန္း(၈)မႇာပါတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြအျပင္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပါ အျခား လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ အ ကာအကြယ္ေပးရမယ့္ ျပဌာန္းခ်က္ေတြကိုလည္း ဦးစားေပး ထည့္သြင္း စဥ္းစားပါတယ္။ တိုင္ၾကားလႊာေတြ စိစစ္ရာမႇာ ေကာ္မရႇင္အဖြဲ႔၀င္ေတြရဲ႕ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္မႈ၊ အသက္အရြယ္နဲ႔ ျပည္တြင္း ျပည္ပ အေတြ႔အၾကံဳ ဗဟုသုတျပည့္စံုမႈတို႔နဲ႔ တိုင္ၾကားစာပါအခ်က္သည္ လူ႔အခြင့္အေရးကို မည္သည့္အတိုင္းအတာ မည္မွ်ေလာက္ထိ ခ်ဳိးေဖာက္ခံရသည္ (ဒါမႇမဟုတ္) လူ႔အခြင့္အေရးႏႇင့္ လံုး၀သက္ဆိုင္မႈ မရႇိသည္ (ဒါမႇမဟုတ္) ပုဂၢိဳလ္ေရး ျဖစ္သည္ (ဒါမႇမဟုတ္)တရား႐ံုး တစ္ရပ္ရပ္တြင္ တရားဥပေဒလမ္းေၾကာင္းအရ တင္ျပထားသည့္ အမႈျဖစ္သည္ စသည္ျဖင့္ စိစစ္ၾကပါတယ္၊ တိုင္ၾကားစာမႇာ အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ တိုင္ၾကားရတဲ့ အမႈျဖစ္စဥ္ကို ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္း ေဖာ္ျပထားရင္ေတာ့ ေခၚေမးေလ့မရႇိဘူး၊ တစ္ခါတေလ တိုင္ၾကားတဲ့ အေၾကာင္း အရာေတြက ရႇင္းလင္းမႈမရႇိရင္ ဒါမႇမဟုတ္ ပူးတြဲထားတဲ့ အမႈသြား အမႈ လာပါ ဆန္းစစ္ရမယ့္ အေထာက္အထား စာရြက္စာတမ္းေတြ ခိုင္လံုမႈ မရႇိဘူးဆိုရင္ေတာ့ တိုင္ၾကားသူကို ေကာ္မ႐ႇင္႐ံုး ဖိတ္ၾကားၿပီး အလႇည့္က် ေကာ္မရႇင္ အဖြဲ႔၀င္အနည္းဆံုး သံုးဦး ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔က စစ္ေဆး ေမးျမန္းေလ့ ရႇိပါတယ္၊ တိုင္ၾကားသူဘက္က အခ်က္အလက္ အေထာက္ အထားေတြ ေခၚယူ ေမးျမန္းမႈေတြ ျပည့္စံုၿပီဆိုရင္ အက်ိဳးအေၾကာင္း အေထာက္အထား အကိုးအကားမ်ားျဖင့္ ေကာ္မရႇင္ရဲ႕ ေတြ႔ရႇိခ်က္မ်ားကိုပါ ပူးတြဲၿပီး တိုင္ၾကားခံရတဲ့ အဖြဲ႔အစည္း၊ လူပုဂၢိဳလ္တို႔ထံ အေၾကာင္းၾကားၿပီး ရႇင္းလင္းျပန္ၾကားခ်က္ ရယူပါတယ္၊ တိုင္ၾကားခံရတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းမႇာ လည္း သူရဲ႕မူ၀ါဒ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း သတ္မႇတ္ခ်က္ေတြ ရႇိတတ္တယ္၊ ဒီမူ၀ါဒေတြကိုလည္း ေကာ္မရႇင္က ေလ့လာဆန္းစစ္ပါတယ္၊ တစ္ခါတစ္ရံမႇာ တိုင္ၾကားခံရတဲ့ အဖြဲ႔အစည္း၊ လူပုဂၢိဳလ္တို႔ကို ေကာ္မရႇင္က ဖိတ္ၾကားၿပီး တိုင္ၾကားခ်က္ပါ အခ်က္မ်ားကို ရႇင္းလင္းျပၿပီး အဖြဲ႔အစည္း/လူပုဂၢိဳလ္က တစ္စံုတစ္ရာ ေျပာၾကားရႇင္းလင္း အေထာက္အထားေပးရန္ရႇိပါက သေဘာထားမႇတ္ခ်က္ရယူၿပီး အေထာက္အထားမ်ားကို တိုင္ၾကားခ်က္ပါအခ်က္သည္ မည္ကဲ့သို႔ လူ႔အခြင့္အေရး ေဖာက္ဖ်က္မႈနဲ႔ ဆက္စပ္အက်ံဳး၀င္သည္ကို ျပည္တြင္းျပည္ပႏႇင့္ ႏိုင္ငံတကာက သတ္မႇတ္ခ်က္ေတြေပၚ မူတည္ၿပီး စိစစ္ေမးျမန္းတဲ့အလုပ္ကို ေဆာင္ရြက္ပါတယ္။ စိစစ္ခ်က္ေတြကို တိုင္ၾကားသူနဲ႔ တိုင္ၾကားခံရသူႏႇစ္ဖက္သို႔ ေပးပို႔ပါတယ္။ မေက်လည္မႈေတြရႇိရင္ ေကာ္မရႇင္က ႏႇစ္ဦးႏႇစ္ဖက္ေတြ႔ဆံုၿပီး အခ်ိဳ႕ေသာ လူ႔အခြင့္အေရး နစ္ နာတဲ့ အခ်က္ေတြကို ညႇိႏိႈင္းေပးျခင္း၊ (Negotiation)ျပဳလုပ္ေပးတဲ့ အမႈရႇိသလို ဖ်န္ေျဖေပးျခင္း (Conciliation ) ျပဳလုပ္ေပးခဲ့ရတာမ်ိဳးလဲ ရႇိပါတယ္။

ေမး - တိုင္ၾကားလႊာေတြကို ေဆာင္ရြက္တဲ့အခါမႇာ ေကာ္မရႇင္က ၾကံဳေတြ႔ရတဲ့ အခက္အခဲေတြေရာ ရႇိပါသလား။

ေျဖ- ထူးထူးေထြေထြ အခက္အခဲကေတာ့ မရႇိပါဘူး၊ ဒါေပမယ့္ တရား႐ံုးကို ေရာက္ေနတဲ့ တရားေရးလမ္းေၾကာင္းအရ ေျဖရႇင္းေနတဲ့ အမႈမ်ား၊ တရား႐ံုးက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ၿပီး အမႈမ်ားကို ေကာ္မရႇင္၏ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းနဲ႔ အက်ဳံးမ၀င္လို႔ အက်ံဳးမ၀င္ေၾကာင္း ျပန္ၾကား/ေျဖၾကားမႈမ်ား ကို တိုင္ၾကားသူမ်ား နားလည္ေအာင္ ရႇင္းလင္းရတာ အခ်ိန္ေပးရပါတယ္။
ေမး - သြားရလာရခက္ခဲတဲ့၊ ကြင္းဆင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ မလြယ္တဲ့ေဒသက တိုင္ၾကားစာေတြအတြက္ေရာ ဘယ္လိုမ်ဳိးမ်ား ေဆာင္ရြက္ပါသလဲ။

ေျဖ - တိုင္ၾကားစာေတြအနက္ ကြင္းဆင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ ေကာ္မရႇင္အဖြဲ႔၀င္ေတြက ဆံုးျဖတ္ရင္ ဘယ္ေလာက္ေ၀းတဲ့ ေနရာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေကာ္မရႇင္က ကြင္းဆင္းသြားေရာက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ နယ္ေျမေဒသ မၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ေနရာက တိုင္ၾကားလႊာေတြ တက္လာရင္ ေကာ္မရႇင္ကသြား ေရာက္ဖို႔လိုအပ္ေပမယ့္ သြားဖို႔ အဆင္မေျပတာမ်ဳိးလည္း ရႇိပါတယ္။ ေကာ္မရႇင္အဖြဲ႔၀င္ေတြဟာ ကြင္းဆင္းဖို႔ တာ၀န္က်လာရင္လည္း အသက္အရြယ္ ကို ပဓာနမထားဘဲ ကြင္းဆင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ၿပီး ေတြ႔ရႇိခ်က္ေတြကို ေကာ္မရႇင္ထံ ျပန္ခ်ျပၿပီး၊ တင္ျပသင့္၊ အေၾကာင္းၾကားသင့္တဲ့ေနရာေတြကို သံုးသပ္ခ်က္ေတြနဲ႔တကြ ေပးပို႔ၿပီး အေရးႀကီးၿပီး အေၾကာင္းအရာတူတဲ့ အမႈကိစၥရပ္ေတြကို စုစည္းၿပီး အဲဒီလိုမ်ဳိးအမႈေတြကိုေတာ့ သမၼတႀကီးထံ တိုက္႐ိုက္တင္ျပေပးပါတယ္။

တရား႐ံုးကို ေရာက္ေနတဲ့ တရားေရးလမ္းေၾကာင္းအရ ေျဖရႇင္းေနတဲ့ အမႈမ်ား၊ တရား႐ံုးက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ၿပီး အမႈမ်ားကို ေကာ္မရႇင္၏ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းနဲ႔ အက်ဳံးမ၀င္လို႔ အက်ံဳးမ၀င္ေၾကာင္း ျပန္ၾကား/ေျဖၾကားမႈမ်ားကို တိုင္ၾကားသူမ်ား နားလည္ေအာင္ ရႇင္းလင္းရတာ အခ်ိန္ေပးရပါတယ္ . . .

ေမး - လက္ရႇိမႇာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရႇင္အေနနဲ႔ ဥပေဒ ေရးဆြဲေနတယ္လို႔ ၾကားရပါတယ္။ ဒီဥပေဒ ဘယ္အခ်ိန္ေလာက္မႇာ ျပ႒ာန္းႏိုင္မလဲ၊ ဒီဥပေဒသာ ျပဌာန္းၿပီးရင္ ေကာ္မရႇင္နဲ႔ ျပည္သူလူထုအေပၚ ဘယ္လိုအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြ ရိႇလာႏိုင္မလဲ။
ေျဖ - ျမန္မာႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသားလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရႇင္အေနနဲ႔ ဥပေဒ ေရးဆြဲေနတုန္းျဖစ္ၿပီး ဥပေဒက မူၾကမ္းအဆင့္ျဖစ္ပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္တင္ျပမႇာျဖစ္လို႔ လႊတ္ေတာ္က ျပ႒ာန္းၿပီးရင္ သတင္းစာမႇာပါမႇာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး - ျပည္သူေတြ တိုင္ၾကားတဲ့အမႈေတြထဲက ေကာ္မရႇင္အေနနဲ႔ ေျဖရႇင္းေပးလိုက္လို႔ ျပည္သူေတြအတြက္ အဆင္ေျပသြားတဲ့ အမႈေပါင္းဘယ္ႏႇစ္ခု ရႇိခဲ့ပါသလဲ။

ေျဖ - ေကာ္မရႇင္က ေျဖရႇင္းေပးၿပီးတဲ့အမႈေတြ အေရအတြက္ မ်ားပါတယ္၊ ျပီးသြားတဲ့အမႈေတြကို ေနာင္ဆက္လက္ အသိေပးေဖာ္ျပသြားမႇာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး - ျဖည္႕စြက္ေျပာၾကားခ်င္သည္႕ အေၾကာင္းအရာမ်ားရႇိပါက ျဖည္႕ စြက္ေျပာၾကားေပးပါရန္။

ေျဖ - ျပည္သူလူထုအေနျဖင့္ ဥပေဒအရ မိမိတို႔ ရပိုင္ခြင့္ရႇိေသာ အခြင့္အေရးမ်ား နစ္နာဆံုး႐ႈံးမႈမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လက္ရႇိမႇာလည္း တိုင္ၾကားစာမ်ား ေန႔စဥ္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ေပးပို႔ေနၾကသကဲ့သို႔ ေကာ္မရႇင္ကလည္း ယေန႔ထက္တိုင္ ေန႔စဥ္ အစည္းအေ၀းမ်ားထိုင္ၿပီး စိစစ္ အေၾကာင္းၾကား ေဆာင္ရြက္လ်က္ရႇိေနပါေၾကာင္း ေျပာၾကားလုိပါတယ္။

Eleven Media မွ ျဖစ္သည္။

ကိုယ္ေရးအက်ဥ္း
အမည္	ေဒၚစန္းစန္း
ေမြးသကၠရာဇ္	၁၉၄၉ ခုႏႇစ္
ပညာအရည္ခ်င္း	B.Sc(Science), Diploma of Inter- national Law(DIR), got certificate from ESCARD (Thailand) & IAMR (India)
အလုပ္အကိုင္	ညႊန္ၾကားေရးမႇဴး(ၿငိမ္း)၊ (အလုပ္သမားဌာန၊ အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာန)
ကြၽမ္းက်င္မႈ	ILO ႏႇင့္ ASEAN Labour Affairs နယ္ပယ္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့။
လုပ္သက္	၃၃ ႏႇစ္ (၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္၊ မတ္လတြင္ အၿငိမ္းစားယူခဲ့)