Global Heritage Fund ၏ အာရွတိုက္မွ စိုးရိမ္ဖြယ္ရာ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္ (၁၀) ခု စာရင္းတြင္ ရခိုင္မွ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ ပါ၀င္ ~ YaWai (ပိုင္စိုးသူ)

Global Heritage Fund ဟု ေခၚေသာ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္မ်ား ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕ က ထုတ္ျပန္ေသာ အစီရင္ခံစာတြင္ ရခိုင္ ေရွးေဟာင္း မင္းေနျပည္ေတာ္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ကို အာရွတိုက္မွ စုိးရိမ္ဖြယ္ရာ အေျခအေနႏွင့္ ရင္ဆုိင္ေနရေသာ ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္ ၁၀ ခုထဲတြင္ ထည့္သြင္း ေဖၚျပထားသည္။

ရထားလမ္းကို အေၾကာင္းျပ ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရေသာ ေျမာက္ဦးမွ သရီကုန္ေဘာင္ စၾကၤန္

ေမလ ၃ ရက္ေန႕က ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ ရန္ပုံေငြ အဖြဲ႔မွ ထုတ္ျပန္ေသာ အစီရင္ခံစာတြင္ အာရွတိုက္၏ ေရွးေခတ္ ဗိသုကာလက္ရာ ရတနာမ်ားသည္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ထြန္းကား က်ယ္ျပန္႕လာမႈ၊ လံုေလာက္ေသာ ျပဳျပင္ ထိန္းသိမ္းျခင္း မရွိမူ၊ လုယက္မူ၊ စစ္မက္ ျဖစ္ပြားမူႏွင့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းမ်ားေၾကာင့္ ပ်က္စီး ေပ်ာက္ကြယ္ရမည့္ေဘးႏွင့္ ရင္ ဆိုင္ေနရေၾကာင္း ေဖၚျပသည္။

ထိုအထဲတြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ေရွးေဟာင္း ျမိဳ႕ေတာ္ အယုဒၶယ၊ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံမွ ဗုဒၶသာသနိက အေဆာက္အအံု တစ္ခု၊ တရုတ္ႏုိင္ငံမွ ေရွးေဟာင္းျမိဳ႕ေတာ္ တစ္ ခု အပါအ၀င္ ရခိုင္မွ ေရွးေဟာင္းျမိဳ႕ေတာ္ ေျမာက္ဦးကိုလည္း ထည့္သြင္း ေဖၚျပသည္။

ကမၻာ့ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုျဖစ္ေသာ ကမၻာ့ အေမြအႏွစ္မ်ား ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕ မွ ထုတ္ျပန္ေသာ အစီရင္ခံစာတြင္ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမူ ျမိဳ႕ေတာ္ ေျမာက္ဦးကုိ စုိးရိမ္စရာ ေကာင္းေသာ အေျခအေနသို႕ ေရာက္ရွိေနေၾကာင္း ေဖၚျပ ပါရွိမူႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ေျမာက္ဦးတြင္ ေနထိုင္သူ ေရွးေဟာင္း လက္ေထာက္ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးေဟာင္းလည္း ျဖစ္၊ ေျမာက္ဦး ျပတိုက္မွဴး အျဖစ္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူးသူ ဦးေက်ာ္ထြန္းကို ေမးၾကည့္ရာ သူက ယခုလို ေျပာၾကားသည္။

" ဟုတ္ကဲ့။ ေျမာက္ဦးမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ယဥ္ေက်းမႈအေမြ အႏွစ္ေတြဟာ ရထားလမ္း ေဖါက္တဲ့အခါမွာလည္းဘဲ ျမိဳ႕ရိုးေတြ၊ တံတိုင္းေတြ၊ ေနာက္ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္ေတြ တည္ရွိတဲ့ ေနရာေတြကို ျဖတ္ေက်ာ္ျပီးေတာ့ ေဖါက္တာ မ်ိဳးေတြ၊ ေနာက္တခါ ကားလမ္းေဖါက္တဲ့ အခါမ်ိဳးမွာလည္းဘဲ အထူးသျဖင့္ ကားလမ္းေဟာင္းကို တိုးခ်ဲ႕မူ လုပ္တဲ့အခါမွာလည္း ေျမသားျမိဳ႕ရိုးတိုင္တံေတြကို ျဖိဳျပီးေတာ့့ ဖို႔တာမ်ိဳးေတြ။ ေနာက္တခါ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ ဇုံထဲမွာေနျပီးေတာ့ ေဟာ္တယ္ၾကီးေတြေဆာက္လုပ္ တာမ်ိဳးေတြ။ ေနာက္တခါ ေရွးေဟာင္း ဘုရား ပုထိုးေတြကို ျပဳျပင္တဲ့အခါမွာလည္းဘဲ ေရွးမူမဟုတ္ဘဲနဲ႔ ျပဳျပင္ခ်င္သလို ျပဳျပင္တဲ့ ပံုစံမ်ိဳးေတြနဲ႔႔ေပါ့။ ေရွးေဟာင္းသုေတသန နည္းစနစ္ေတြနဲ႔ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ အလွဴရွင္ေတြက သူတို႔ရဲ့ စိတ္ခ်င္တိုင္း ျပဳျပင္တဲ့ ပံုစံမ်ိဳးေတြေပါ့။ ေနာက္တခါ ထူးထူး ျခားျခားက ေျမာက္ဦးေရွးေဟာင္း နန္းေတာ္ဟာ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ တခုပါဘဲ။ ဒါေပမဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ကို အေဆာက္အဦးေတြကို ျဖိဳခ်လိုက္တဲ့ေနာက္ ပိုင္းမွာ သက္ဆိိုင္ရာက ကားဂိတ္ေတြကို ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြျဖစ္တဲ့ နန္းေတာ္အထဲမွာ ေနရာခ်ထားပါတယ္။ ဒါေတြက ေတာ္ေတာ္ကို အရုပ္ဆိုးပါတယ္။ ခုလို လုပ္ခ်င္တိုင္း လုပ္ေနၾကတဲ့ အတြက္ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြ အႏွစ္ေတြဟာလည္း အတားအဆီး မရွိ ပ်က္စီးခ်င္တိုင္း ပ်က္စီး ေနပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနေတြေၾကာင့္ ပိုျပီးေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေျမာက္ဦးဟာ ပိုျပီး စိုးရိမ္ရတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ေရာက္ရွိေနတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္" ဟု ေျပာသည္။

စစ္ေတြႏွင့္ အမ္း ရထားလမ္းေဖါက္လုပ္ေသာ အခါမွာလည္း ရခိုင္ ေရွးေဟာင္းျမိဳ႕ေတာ္ ေနရာမ်ားကို ေရွာင္းကြင္း ျပီး မေဖါက္လုပ္ဘဲ ျမိဳ႕ရိုး အလယ္တည့္တည့္ကို ျဖတ္သန္းျပီး ေဖါက္လုပ္သျဖင့္ တန္ဖိုး မျဖတ္ႏိုင္ေသာ ရခိုင္ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္မ်ား ပ်က္စီးဆံုးရွံးခဲ့ရသည္ဟု ဦးေက်ာ္ထြန္ေအာင္က ေျပာသည္။

" လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္က စစ္ေတြနဲ႕ အမ္းရထားလမ္း ေဖါက္လုပ္တဲ့ အခါ ရထားလမ္းကို ဓည၀တီျမိဳ႕ေဟာင္းနဲ႕ ေ၀သာလီ ျမိဳ႕ေဟာင္း ေနရာေတြက ျဖတ္ျပီး ေဖါက္လုပ္ပါတယ္။ အဲသလို ရထားလမ္းကို ျမိဳ႕ေဟာင္းေနရာေတြရဲ႕ အေပၚက ျဖတ္သန္း ေဖါက္လုပ္တဲ့ အတြက္ ျမိဳ႕ရိုးေတြ အပါအ၀င္ ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္ေတြ အမ်ားၾကီးပ်က္စီး ဆံုးရွံဳးခဲ့ပါတယ္။ ရထား ျဖတ္တဲ့ အခါမွာလည္း တုန္ခါမူနဲ႕ ပ်က္စီး သြားႏိုင္စရာ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္" ဟု ေျပာသည္။

ျဖိဳဖ်က္ခံလိုက္ရေသာ သမိုင္း၀င္ ေျမာက္ဦးမွ အျမင့္ေတာင္ ခံတပ္။

ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ အပါအ၀င္ ရခိုင္က ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမူ အေမြအနွစ္မ်ားမွာ ရခိုင္တမ်ိဳးသား လံုး အတြက္သာမက ကမၻာသူ ကမၻာသားမ်ား အတြက္ပါ သမိုင္းဆိုင္ရာ အရ အေရးၾကီးေသာ ဗိသုကာ အႏုပညာ လက္ရာမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္က ေျပာသည္။

" ဒီယဥ္ေက်းမူ အႏုပညာ ဗိသုကာ လက္ရာေတြဟာ လူသားတိုင္း တန္ဖိုး ထားသင့္တဲ့ အရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအထဲက ရခိုင္ ေျမာက္ဦးဟာ သမိုင္းအရ ဘာေၾကာင့္ ပုိျပီး အေရးပါလဲဆိုရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ရခိုင္သမိုင္းမွာ ဘီစီ ၃၃၁၅က စျပီးေတာ့ ဓည၀တီေခတ္ စေပၚေပါက္ခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က စတင္ျပီး ရခိုင္မွာ ဓည၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ေလးျမိဳ႕ေခတ္၊ ေျမာက္ဦး စသျဖင့္ ေပါ့ေလ ေခတ္ေတြ တစ္ေခတ္ျပီး တစ္ေခတ္ ထြန္းကား ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ေခတ္ၾကီးေတြထဲက ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္ေတြဟာ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ ေပါင္းဆံုျပီး အၾကီးအက်ယ္ ထြန္းကားခဲ့ပါတယ္။ အထင္ကရ သမိုင္းေၾကာင္းေတြနဲ႕ အတူ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ေတြေရာ၊ ေက်ာင္းကန္ ဘုရား ေစတီ ပုထိုး အေဆာက္ အအံုေတြေရာ၊ ေနာက္တခါ သမိုင္းဆိုင္ရာ ရုပ္ၾကြင္း ရုပ္ထု လက္ရာေတြဟာလည္း ဒီေျမာက္ဦး ေခတ္မွာဘဲ အစြန္းကုန္ ထြန္းကားခဲ့တဲ့ အတြက္ ေျမာက္ဦးဟာ သမိုင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ အေရးၾကီးတယ္လို႔ ေျပာလို႕ ရပါတယ္။"

ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ကို ရခိုင္ဘုရင္ မင္းေစာမြန္က ေအဒီ ၁၄၃၀ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ျပီး ႏွစ္ေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္ တည္တံ့ ခဲ့သျဖင့္ သမိုင္းဆုိင္ရာ ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္မ်ား အထူးေပါၾကြယ္၀ေသာ ေရွးေဟာင္း ျမိဳ႕ေတာ္ တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႕ ႏွစ္ေပါင္း ရာခ်ီတည္တံ့ခဲ့ေသာ ျမိဳ႕ေတာ္ တစ္ခုကို ထိန္းသိမ္းျပဳျပင္မူ အားနည္းေနသျဖင့္ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ေၾကာင့္လည္း ေစတီ ပုထိုးမ်ား ယိုယြင္း ပ်က္စီးေနေၾကာင္း ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္က ေျပာသည္။

" ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေဆာက္အအံုေတြ ဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ထိန္းသိမ္းျပဳျပင္မႈအပိုင္းမွာ အားနည္းမႈေတြရွိပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဘုရားပုထိုး ေစတီေတြဟာ မိုးၾကီးတဲ့အခါ ငလွ်င္လႈပ္တဲ့အခါ ျပိဳပ်က္ေနတာေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ ဥပမာ အားျဖင့္ မိုးၾကီးတဲ့ အတြက္ ေရႊဂူေတာင္ ေစတီတို႔ ျပိဳက် သလိုေပါ့။ ေနာက္တခါ ဘားဘူေတာင္ေစတီ၊ ဟာရီေတာင္ ေစတီတို႔လို ျပိဳတာေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ အဲလိုဘဲ မုန္တိုင္းတုိက္တဲ့ အခါမွာ၊ ငလွ်င္လႈပ္တဲ့အခါမွာ ပ်က္စီးယိုယြင္းတာေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ေနာက္တခါ ဒီေရွးေဟာင္း အေဆာက္အဦးေတြမွာ ေပါက္ေရာက္ေနတဲ့ ေညာင္ပင္ အပင္ၾကီးေတြကို မခုတ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ တေန႔တျခားေပါ့ အဲဒီေျမၾကီးေတြ ဟာ အက္ကြဲျပီးေတာ့ အမ်ိဳးမ်ိဳး ပ်က္စီးေနတဲ့ အေျခအေနေတြလည္း ရွိေနပါတယ္" ဟု ေျပာသည္။

ယခုကဲ့သို႕ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္မ်ား ပ်က္စီးေနသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမူ ဦးစီးဌာနက မည္ကဲ့သို႕ ကာကြယ္ ေဆာင္ရြက္ေနပါသလဲဟု ေမးျမန္းရာ ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္က ယခုလို ေျပာသည္။

" ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဌာနအေနနဲ႔ေတာ့ ဟိုတုန္းကတည္းက ကြ်န္ေတာ္တို႔ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္တဲ့ အခ်ိန္က စျပီး ေတာ့ ႏွစ္အလိုက္ ရန္ပံုေငြေတြ ခြဲေ၀ ခ်ေပးထားတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီရန္ပံုေငြက မျဖစ္စေလာက္ဆိုေတာ့ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အအံုေတြက မ်ားျပားတဲ့အတြက္ ဘယ္လိုမွ ထိန္းသိမ္းျပဳျပင္မႈ လုပ္ငန္းကို ပိုင္ပိုင္ ႏိုင္ႏိုင္ လုပ္ကိုင္ ႏိုင္တဲ့ အေနအထားမွာ မရွိပါဘူး။"

ကမၻာ့အေမြအႏွစ္မ်ား ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕မွ စိုးရိမ္စရာ အေနအထားမွာရွိေနေၾကာင္း အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ထားသျဖင့္ ေျမာက္ဦးကို အဆိုပါ အႏၱရာယ္ကေန လႊတ္ကင္းေအာင္ မည္သို႕ ကာကြယ္ႏိုင္ပါမလဲဟု ေမးျမန္းရာ သူက ယခုလို ရွင္းျပသည္။

" ေျမာက္ဦးရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြကို ကာကြယ္ မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက ေရွး ေဟာင္းသုေတသန ဇုံေတြ ခြဲျပီးေတာ့ သတ္မွတ္ထားတာရွိပါတယ္။ အဲဒီသတ္မွတ္ထားတဲ့ ေနရာေတြမွာေပါ့ေလ ဥပေဒအရ တိတိက်က် လိုက္နာဖို႔ရယ္။ ေနာက္တခါ ဒီဘုရားပုထိုး ေစတီေတြကိုလည္းဘဲ ကြ်န္ေတာ္တို႔ စနစ္တက်ေပါ့။ သိပၸံနည္းက် ေပါင္းရွင္းတာ တို႔၊ အပင္စိုက္တာတို႔ ေနာက္တခါ ေရွးေဟာင္းပုရားပုထိုး ေစတီကိုျပဳျပင္တဲ့အခါမွာလဲဘဲ ေရွးမူမပ်က္ စနစ္တက် ေပါ့။ ေရွးေဟာင္း နည္းစနစ္ေတြနဲ႔ ျပဳျပင္ဖို႔အေရးၾကီးပါတယ္။ အဲဒါေတြကိုလုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေရွးေဟာင္းယဥ္ ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ေတြဟာ စိုးရိမ္တဲ့အေနအထားက ေနျပီးေတာ့ နည္းနည္း (ကုစား)ခံ ႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ိဳးကို ေရာက္လာမယ္လို႕ ျမင္မိပါတယ္" ဟု ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္က ေျပာသည္။

ျမန္မာ အစုိးရ အဆက္ဆက္သည္ ရခိုင္ ေရွးေဟာင္းျမိဳ႕ေတာ္ ေျမာက္ဦး အပါအ၀င္ ဓည၀တီ၊ ေ၀သာလီ ျမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားကို မထိန္းသိမ္း မျပဳျပင္ဘဲ ပစ္ပယ္ထားသည္သာမက ေဒသ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး အတြက္ အေၾကာင္းျပကာ ရထားလမ္း၊ ကားလမ္းမ်ား ေဖါက္လုပ္ျပီး ရခိုင္ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမူ အေမြအနွွစ္မ်ားကို ဖ်က္ဆီးပစ္ေနသျဖင့္ ကမၻာ ယဥ္ေက်းမူ ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခု ျဖစ္ေသာ Global Heritage Fund က ယခုလို အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ကာ ကမၻာျပည္သူမ်ား သိရွိေအာင္ တပ္လွန္႕ ႏိုးေဆာ္ လိုက္ျခင္း ျဖစ္ပံုရသည္ဟု စစ္ေတြတြင္ အမ်ားက ေျပာဆိုေ၀ဖန္ ေနၾကေၾကာင္း သတင္း ရရွိသည္။

Narinjara မွ ျဖစ္သည္။

These icons link to social bookmarking sites where readers can share and discover new web pages.